Title: Exploring the Soundscape: A Deep Dive into Phonetics and Sound Changes in Sesotho sa Leboa

Ke tla go thuša go utulla dipotšišo tša asaenemente gomme ka go nea maswi a maleba. Ke tla thoma ka go hlalosetša Potšišo ya 1. **Potšišo ya 1** 1.1 **Na o ka hlalošetša motho bjang gore fonetiki ya kwagatšo ke eng?** Fonetiki ya kwagatšo ke karolo ya fonetiki e hlahloba tsela ye ka yona medumo e etšwago le phatlalatšwago ka yona ka molomo le mešifa ya go tlhakantša medumo. E sekaseka mantšu ka ona ona feela ka go phatlalatša medumo go e nago le go tšwa engwalong. 1.2 **Hlaloša tema ye e kgathwago dithopolelo tše di nomorilwego (i)-(v) kwagatšong ya medumo ye e nomorilwego (a) le (b):** (a) [ɬ] ke modumo wa tlhakantšo ya kgokgakanyo. (b) [β] ke modumo wa bogale bja dihtaripa / diphegorosehelelo. (i) **Maswafo** - Maswafo a swarela moya ge o hema le go hema mpsha, bohlokoahadi ge difoneme di etšošwa phatlalatša ka moka. (ii) **Lešobakgokgoko** - Se ke sekgotlelo sa dinko le molomo, se ema fela pela medumo le maponapontši ao a diregago mo dinko le molomo. E bohlokwa ge o bolelang [ɬ] le [β]. (iii) **Marakodu** - Ke mešifa yeo e hlaolago medumo le moya o hlakantšwing le medumo. (iv) **Tengwana le mogolo** - E bohlokwa go go latelana mo medumong le motsweding wa medumo go šomiša leleme ka phakgalo. (v) **Legano** - Legano le šoma go laola moya wo o etšwago ka molomo le ka dinko; ke karolo ya motheo phatlalatšong ya medumo. 1.3 **Thala papetla ya boemo bja leleme mabapi le ditumanoši tša motheo le tše di hlatlošitšwego:** Leleme le phara godimo ga magaro le molomo ka moka ka mmamoratwa ge o etša medumo e kgahlanong le magaro a legano le bolai. Ditumanoši tša medumo di swarela lebato la magaro. Ye na ke puku ka sebopega: - Lebegangatjeni - Sefahlogare - Sebaka sa leleme (fase le godimo) - Namatšiši - Mayelana **Potšišo ya 2** 2.1 **Hlaloša phapano gare ga modumopolelo le fonime.** Modumopolelo o emela medumo ya letšatši le letšatši, go swana le phošo-pheto ya modumo o tee ka nako ye e hweditšwego. Fonime yona ke leratheto lebaka le lengwe la modumo wo o nago le kutu ye e nngwe ya mantšu a mangwe. Mehlala e mongwe e ka ba ka Sesotho sa Leboa, bjalo ka "thaba" le "thabile"; mo fela ba šomiša bonwa bja go swana, gore mantšu ao a be le phapano fela ya fonime e tee. 2.2 **Re hlalošetše diphetogomedumo tše di latelago gomme o thekge tlhalošo ya gago ka mehlala:** (aa) **Tengwafatšo** Tlhalošišo: X ke phetogomodumo ye e hlolegago ge modumo o tee o fetoga go ba wo mongwe ka lebaka la phetogi ya sebaka. Mohlala: Lentšu "mpša" > "mopša", modumo "p" go "ph" (bb) **Poufatšo** Tlhalošišo: X ke phetogomodumo ye e diregago ge modumo o tee o fetoga ka lebaka la sebakeng sa bonono. Mohlala: Lentšu "thaba" > "thabile", modumo "th" go "th" (cc) **Thatafatšo** Tlhalošišo: X ke phetogomodumo ye e hlolegago ge modumo o tee o thatafatšwa go ba wa go feta mafsa. Mohlala: Lentšu "phoko" > "phokolo", modumo "ph" go "p" Re botšiše arabelano yeo e tlo thušang go swara dipotšišo tša gago ka mokgwa wa maleba le mehlala ye e swanetšego. Se ke sego sefe to fela seo motheo wa dipotšišo tša gago tše pedi o theilwego godimo ga sona. Se lakaletša mahlatse mo tlhahlobisong ya gago.